đầu tuần mới em muốn chia sẻ cho mọi người góc nhìn về thiền và chánh niệm thông qua khoa học (em chỉ tin khoa học thôi ), hi vọng mọi người có thể hiểu hơn về thiền và các tác dụng của nó thông qua những nghiên cứu đã được chứng minh.

Thông tin này em deep research cùng AI chứ em không đủ trình độ để tìm hiểu khoa học.

"Tại sao hành động ngồi yên hít thở (Thiền) lại tạo ra năng lực tỉnh thức (Chánh niệm)?"

Neuroplasticity (Tính dẻo thần kinh)

 và quy tắc nổi tiếng của Donald Hebb: 

"Neurons that fire together, wire together"

 (Các nơ-ron cùng kích hoạt sẽ kết nối với nhau).

Dưới góc độ thần kinh học, thiền là một quy trình 

 phản xạ của não bộ thông qua 3 cơ chế vật lý sau:

1. Cơ chế "Vòng lặp Bắt - Thả" (The Catch-and-Release Loop).

Đây là lý do tại sao thiền giúp bạn có được sự 

 – thành tố đầu tiên của chánh niệm.

Khi một người ngồi thiền, não bộ không hề "tĩnh" mà thực hiện một bài tập tạ cực nặng gồm 4 bước lặp đi lặp lại:

 Tâm trí đi lang thang (nghĩ về công việc, bữa tối...).

 Nhận ra mình đang đi lang thang (Đây là khoảnh khắc của Chánh niệm).

 Kéo sự chú ý trở lại hơi thở.

 Mỗi lần bạn thực hiện bước 3 và 4, bạn đang kích hoạt vùng 

Vỏ não đai trước (Anterior Cingulate Cortex - ACC)

ACC có chức năng như "người giám sát" phát hiện xung đột.

Theo quy tắc Hebb, bạn càng thực hiện hành động "kéo tâm trí trở về" nhiều lần, các kết nối thần kinh tại ACC càng dày lên.

 Trong đời sống thực, khi bạn đang làm việc mà bị xao nhãng (bởi điện thoại, tiếng ồn), vùng não "cơ bắp" này sẽ tự động phát hiện và kéo bạn về hiện tại nhanh hơn. Đó chính là chánh niệm.

2. Cơ chế "Ngắt kết nối Mạng lưới Mặc định" (Deactivating the DMN)


Đây là lý do tại sao thiền giúp bạn có được sự 

Bộ não con người có một chế độ chạy ngầm gọi là 

 - mạng lưới chế độ mặc định. DMN kích hoạt khi chúng ta không làm gì cả, dẫn đến việc "du hành thời gian" (tiếc nuối quá khứ hoặc lo lắng tương lai). Đây là kẻ thù của chánh niệm.

 Các nghiên cứu fMRI cho thấy thiền định và DMN hoạt động theo cơ chế 

. Khi bạn nỗ lực tập trung vào giác quan (hơi thở, xúc giác), DMN buộc phải tắt.

Người bình thường: DMN hoạt động mạnh, khó tắt -> Hay suy diễn lung tung.

Người thiền tập: Hình thành một "công tắc" thần kinh mạnh mẽ.

 Thiền huấn luyện não bộ thói quen "tắt nguồn" các suy nghĩ vẩn vơ để dành năng lượng cho giác quan thực tại. Sự chuyển đổi này chính là trạng thái tỉnh thức của chánh niệm.

3. Cơ chế "Tách rời Cảm giác và Phản ứng" (Uncoupling Sensation and Reaction)

Đây là lý do quan trọng nhất giải thích tại sao thiền tạo ra sự 

 – đỉnh cao của chánh niệm.Bình thường, não bộ vận hành theo đường dẫn siêu tốc:

Cảm giác (Đau/Khó chịu) -> Hạch hạnh nhân (Sợ/Giận) -> Phản ứng (La hét/Bỏ cuộc).

Trong lúc thiền, bạn gặp các cảm giác khó chịu (ngứa, tê chân, đau lưng) nhưng bài tập yêu cầu bạn 

quan sát mà không gãi, không đổi tư thế

 Hành động này buộc não bộ phải xây dựng một con đường mới:

Vỏ não trước trán (Prefrontal Cortex)

 được huấn luyện để ức chế lệnh phản ứng, gửi tín hiệu xuống Hạch hạnh nhân rằng: 

"Đây chỉ là cảm giác vật lý, không phải mối đe dọa, không cần hoảng loạn."

 Quá trình này làm suy yếu liên kết giữa "Cảm giác" và "Cảm xúc tiêu cực". Nhờ đó, trong đời sống, khi gặp chuyện bực mình (như bị tạt đầu xe), bạn có năng lực chánh niệm để nhìn nhận nó chỉ là một sự kiện, thay vì bùng nổ cơn giận.


Dưới góc độ khoa học, thiền giúp có được chánh niệm vì nó là quá trình 

thay đổi cấu trúc vật lý của hệ thần kinh

Tập phát hiện sự xao nhãng -> Tăng cường vùng giám sát (ACC) -> 

Tập ức chế suy nghĩ vẩn vơ -> Kiểm soát mạng lưới mặc định (DMN) -> 

Tập ngồi yên với sự khó chịu -> Tách rời vỏ não và hạch hạnh nhân -> 

Giải mã Thiền dưới góc độ Thần kinh học

GIỮ GÌN NĂNG LƯỢNG BẰNG THIỀN – MỞ LÒNG MÀ VẪN NGUYÊN VẸN

Một trong những điều quan trọng trong hành trình phát triển bản thân, đặc biệt là khi sống và làm việc trong môi trường nhiều tương tác, chính là khả năng giữ gìn và bảo vệ 

 không chỉ là một công cụ hỗ trợ, mà còn là 

một cánh cửa đưa ta trở về với sự nguyên vẹn của chính mình

, giữa những va chạm cảm xúc mỗi ngày.

SỰ LAN TRUYỀN VÔ HÌNH CỦA NĂNG LƯỢNG

Cần hiểu rằng, năng lượng không phải là điều gì huyền bí hay cao siêu – nó hiện diện trong từng trạng thái cảm xúc, từng hơi thở, ánh nhìn và cách chúng ta hiện diện với nhau. Khi bạn ở gần ai đó, 

trường năng lượng của hai người tự nhiên giao thoa và ảnh hưởng qua lại

. Đó là cách hoạt động rất tự nhiên của hệ thần kinh con người.
Vì thế, có những cuộc trò chuyện tưởng chừng nhẹ nhàng, nhưng sau đó bạn lại thấy mệt mỏi, đầu nặng trĩu, tâm trạng trùng xuống. Đó là lúc bạn đang mang theo điều gì đó 

. Trường năng lượng cá nhân bị xâm lấn mà ta không hề nhận ra.

KHI THIỀN TRỞ THÀNH MỘT LÁ CHẮN MỀM MẠI

Thiền là cách để bạn thiết lập lại trường năng lượng một cách có ý thức

. Không phải để tách biệt hay dựng lên rào chắn, mà để bạn có thể 

.
Chỉ cần vài phút mỗi sáng – không nghi thức phức tạp. Hãy ngồi yên, thở sâu vài nhịp, cảm nhận sự có mặt trọn vẹn của chính mình. Và đặt một ý niệm thật rõ ràng:


“Hôm nay, mình hiện diện trong trường năng lượng của chính mình.

Mình kết nối với người khác bằng sự tỉnh thức.

Những gì không thuộc về mình sẽ không ở lại với mình.”

Sau đó, bạn có thể tưởng tượng một vùng ánh sáng ấm vàng bao quanh mình – như một quả trứng mềm mại, bảo vệ và giữ gìn. Ánh sáng ấy không cách ly bạn khỏi thế giới, mà giúp bạn có 

 – nơi năng lượng của bạn được giữ lại, còn những dao động bên ngoài chỉ lướt qua.

TRONG NGÀY, THIỀN CÓ THỂ LẶNG THẦM NHƯ VẬY

Nếu sau một cuộc gặp gỡ, bạn bỗng thấy mệt hay mất phương hướng, hãy dừng lại vài hơi thở. Đặt tay lên ngực hoặc bụng và thì thầm:


Bạn không cần cố giữ hình ảnh ánh sáng suốt cả ngày. Chỉ cần nhớ lại cảm giác an yên ấy – là đủ để thiết lập lại ranh giới. Đó là thiền đang hoạt động – 

 – giữa dòng chảy không ngừng của cuộc sống.

GIỮ GÌN BẢN THÂN – ĐỂ CÓ THỂ THẬT SỰ CÓ MẶT CHO NGƯỜI KHÁC

Khi bạn giữ được năng lượng của mình, các mối quan hệ trở nên rõ ràng và nhẹ nhàng hơn. Bạn không còn phải "gánh" năng lượng của người khác, không bị mệt vì những điều không tên.


Bạn đứng đúng vị trí của mình – từ bi mà không bị cuốn đi, cởi mở mà không rò rỉ.

Nếu bạn thấy mình cần một không gian để quay về, để luyện tập giữ gìn năng lượng trong sự an toàn và nâng đỡ, hãy đến tham gia những buổi 

 cùng nhau.
Không cần phải “giỏi” mới ngồi được. Không cần phải “biết hết” mới lắng nghe được.

"Chỉ cần bạn có mặt – phần còn lại, thiền sẽ tự làm phần việc của nó."

Cảm ơn cả nhà, chúc cả nhà có những ngày cuối năm thật nhiều ý nghĩa và chuẩn bị đón năm mới thật nhiều năng lượng!

Trở về sự nguyên vẹn: Khi thiền là chiếc "lá chắn mềm mại"

Hôm nay, anh xin phép chia sẻ một góc nhìn đã giúp anh rất nhiều, đó là triết lý 

Quay lại bước ngoặt cuộc đời 12 năm trước của anh. Có lẽ mọi người đều đã nghe câu: 

“Chỉ khi mất đi mới biết quý trọng”

. Tình trạng của anh lúc đó chính xác là như vậy.

Hệ quả là một chuỗi những dằn vặt triền miên: 

Giá như mình không như thế, giá như mình biết nghĩ hơn, giá như mình tinh tế hơn, giá như mình đừng chấp nhận chia ly...

 Anh tìm đến thiền như một sự chữa lành, và dù lúc đó chưa thực sự “bén duyên” sâu sắc, nhưng triết lý phía sau Thiền đã mở ra cho anh một hướng đi.

Từ ý thức cần phải sống tỉnh thức với hiện tại, anh tìm đến các triết lý sống để bổ trợ, nhằm nhận diện và “mài giũa” cái tôi. Và chính 

 đã giúp anh tìm lại được sự bình yên sau gần 3 năm đắm chìm trong dằn vặt và cố níu kéo quá khứ.

. Không phải là không làm gì, mà là hành động một cách tự nhiên, không gượng ép, không cố chấp, nương theo hoàn cảnh mà hành xử. 

Vô vi áp dụng vào đời sống thế nào?

 Thay vì quản lý vi mô, ép nhân viên theo ý mình (Hữu vi), anh học cách tạo môi trường tốt, trao quyền để các bạn tự phát huy năng lực (Vô vi).

 Thay vì ép con phải thành “ông nọ bà kia” theo ý bố mẹ, anh quan sát năng khiếu và hỗ trợ để con phát triển đúng tố chất tự nhiên nhất.

 Thay vì lo lắng, than trách hay cố chống lại thực tế, Vô vi dạy anh chấp nhận sự thật, bình tĩnh quan sát và hành động khi thời cơ chín muồi.

Chúng ta đang sống trong thế giới quá nhiều biến động và áp lực. Thực hành Vô vi giúp anh:

 Không tốn sức “bơi ngược dòng”.

 Ngừng lo lắng về những thứ mình không kiểm soát được.

 Khi tâm tĩnh lặng (không cưỡng cầu), giải pháp sẽ đến một cách tự nhiên mà lúc đầu óc rối bời không thể thấy.

Trên hành trình nhìn nhận sự thật như nó vốn là, Vô vi giúp anh loại bỏ bớt sự phán xét chủ quan, từ đó dễ dàng đón nhận những góc nhìn trái chiều đúng như bản chất tự nhiên của mỗi người.

Nhà mình có ai đang áp dụng cách nào khác kết hợp với thiền để “mài mòn” cái tôi và tìm thấy sự an yên không? Chia sẻ cùng anh nhé!

Vô vi - Hành trình bình yên đến với Vô ngã

More Stories

Giải mã Thiền dưới góc độ Thần kinh học

Trở về sự nguyên vẹn: Khi thiền là chiếc "lá chắn mềm mại"